TBMM Genel Kurulu tarafından 20 Mayıs 2021 tarihinde kabul edilen yasa ile 18 yaşını doldurmamış olanlar da BES'te katılımcı konumda olabiliyor. Bu yasadan önce çocuklar ve gençler, BES sözleşmesinde taraf olamıyor sadece yasal varis (lehtar) olabiliyordu.
BES Kimlere Yapılır?
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) kriterlerince 18 yaşını doldurmuş her birey Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak koşuluyla ya da Mavi kart sahibi olmak koşuluyla BES'e giriş yapabiliyordu. Şimdi 18 yaşını doldurmuş kişiler kriteri kalkarak her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve Mavi Kart sahibi herkese BES yapılabilir.
Bireysel Emekliliği Nedir?
İçinde emeklilik kelimesi geçtiği için SGK - Sosyal Güvenlik Kurumunun haklarına ayrıca sahip olmak gibi algılanan sistem, ilk başta yapılan yanlış bilgilendirmelerden arındı. Yapılan doğru medya ve tanıtım çalışmalarıyla "Emeklilik için bugünden birikim yapmak" olduğu anlaşılan Bireysel Emeklilik Sistemi, artık art niyetli danışmanların korkuttuğu bir sistem olmaktan çıktı.
Bireysel Emekliliği genel olarak "Birikim" ile eşleştirmek daha doğrudur.
56 yaşın en az 10 yılı birlikte doldurmakla kazanılan tüm haklarla birikim alınır.
Emekliliğe hak kazanan BES katılımcısı birikimini ister tek seferde nakit olarak alır. İsterse belirlediği ay sayısınca maaş olarak alır. İsterse bir kısmını maaş bir kısmını nakit olarak alır.
Emekliliğe hak kazanan Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcısı dilerse emekli olmaz, yani sözleşmesini sonlandırmaz ve birikim yapmaya devam eder.
Kadınlarda Bireysel Emeklilik Yaşı Kaç?
BES, kadın veya erkek ayrımı yapmayan bir sistemdir. 20 Mayıs 2021 tarihine kadar Türkiye'de çocuklar BES'e dahil olamıyordu ancak şimdi 18 yaş altı her Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı ve Mavi kart sahibi BES'e dahil olabiliyor. Emeklilik yaşı tüm katılımcılar için 56 olarak aynıdır.
Zorunlu BES 45 Yaş
Devletin Bireysel Emeklilik Sistemini geliştirmek ve katılımı artırmak amacıyla Otomatik Katılım Sistemi - OKS asıl adı ile halk arasında "Zorunlu BES" şeklinde yaygınlaşan sisteme göre çalışan herkes OKS'ye dahil edilmek zorundaydı. Bunun kriterleri iş yerlerinde yıllara göre kademeli olarak yapıldı ve bugün 4 - 5 kişinin çalıştığı bir işletmede bile çalışanlar OKS'ye dahil ediliyor. Ancak OKS'de gönüllü yani bireysel emeklilik sisteminden bir fark olarak katılımda BES üst yaş sınırı 45 olarak belirlendi. Yani Zorunlu BES 45 Yaşını doldurmuş olanları zorunlu olarak katılımdan muaf tuttu. Ancak emeklilik yaşı Zorunlu BES'te de aynı, 56.
45 Yaş Üstü BES Zorunlu mu?
OKS sisteminde çalışanların BES'e dahil edilmesi devlet tarafından zorunlu kılındığı için Otomatik Katılım Sistemi, Zorunlu BES gibi algılandı. Oysaki katılım zorunlu, çıkış serbestti.
Bugün de öyle.
İlk 60 gün içinde OKS ve BES katılımcısı cayma hakkını kullanabilir, sisteme geçen parasını eksiksiz geri alabilir.
Dolayısıyla 45 yaş üstü zaten OKS'de zorunlu bir yaş olmadığı ve gönüllü BES'te de zorunlu bir giriş yaşı bulunmadığı için "45 yaş üstü BES zorunlu mu" sorusuna hayır cevabı vermek mümkün.
18 Yaş Altı BES Nedir?
Bireysel Emeklilik Sistemi, 18 yaş üzerinde ve devletin geliştirdiği OKS ile iki farklı noktadan ilerleyen bir sistemdi. 20 Mayıs 2021 yılı itibarıyla 18 yaş altından küçüklere BES yapılabilir olması ile Bireysel Emeklilik Sisteminde değişen sadece BES'e alt yaş girişi değişmiş oldu.
BES'in diğer tüm konuları aynı olarak kaldı.
Bireysel Emeklilik Sistemi Nasıl Çalışır?
18 yaş altı veya 18 yaş üstü BES katılımcılarının birer sözleşmesi vardır.
Bu sözleşmede 18 yaş altı katılımcı, ödeyen konumda olamaz çünkü yasalara göre 18 yaş altı çocuklar resmi olarak para kazanan konumda değildir.
18 yaş üstü katılımcı, sözleşmenin hem katılımcısı hem ödeyeni olabilir.
18 yaş altı katılımcının sözleşmesinin ödeyeni anne ve babası, ya da resmi olarak bağlı olduğu kişidir.
Her BES sözleşmesinde belirlenen aylık, 3 veya 6 aylık ya da yıllık ödeme periyotları ile birikim oluşturulur.
Her BES sözleşmesine yatırılan birikimler BES fonları ile değer kazanır.
BES Fonları faizli veya faizsiz olarak seçilebilir.
OKS fonları, bireyler tarafından değiştirilemez.
Gönüllü BES katılımcıları fonlarını yılda 12 defa değiştirebilir.
BES plan yılda 4 defa değiştirilebilir.
Ödemeler otomatik olarak kredi kartı ile ya da manuel olarak havale şeklinde BES sözleşmesi hesabına yatırılır.
10 yılı ve 56 yaşını dolduran katılımcı emeklilik hakkı kazanır.
Emeklilik hakkı kazanan herkes birikimini tek seferde nakit, bir kısmı nakit bir kısmı belirlenen aydaki maaş, ya da belirlenen ay sayısınca sadece maaş olarak alabilir.
Birikimini tek seferde alan katılımcının sözleşmesi biter.
Maaş olarak veya kısmı maaş olarak sistemde sözleşmesini sürdüren katılımcıların BES sözleşmesi, BES fonlarla değerlenmeye devam eder.
56 yaşında kadın, erkek, çocuk kim olursa hiç fark etmez emekli olmak BES'te zorunlu değildir. Dilerse katılımcı sözleşmesini sürdürebilir.
Herhangi bir sözleşmesi kapatılmış ise o sözleşmeye dair tüm haklar da kaybedilmiş olur.
Kapatılan bir sözleşmenin hakları da kapatıldığı için o sözleşmenin kazandığı haklar başka bir sözleşmeye devredilemez.
Kendi adına ikinci bir sözleşme başlatan katılımcı, başlattığı ilgili sözleşmenin kendi haklarınca birikimini yapmaya sürdürebilir.
Sadece birbirine bağlı işveren katkılı ve gruba bağlı sözleşme birleştirebilir. Fakat iki ayrı bireysel sözleşme birleştirilemez.
OKS sözleşme hiçbir sözleşmeyle birleştirilemez.
Emeklilik hakkı kazanan katılımcı birikimini hemen almak istiyor ise sistemdeki tüm sözleşmelerine ilişkin hesapları birleştirmesi gerekir. Üstelik tüm firmalardaki sözleşmelerin birleştirilmesi gerekir. Emeklilik hakkı kazanılan sözleşmeyle emeklilik hakkı kazanılmayan sözleşme, bu durumda birleştirilebilir. Ancak bu durum, bağlı olunan firmaya mutlaka bildirilmelidir. Yani birden fazla BES sözleşmesi var ise ve birden fazla şirkette bu sözleşmeler bulunuyor ise katılımcı, emeklilik hakkı kazandığı BES sözleşmesinin bulunduğu firmaya bu durumu bildirmeli ve tüm sözleşmelerin birleştirme işlemini talep etmelidir.
Her BES sözleşmesi Maksimum Devlet Katkısı nezdinde ödenen her 100 lira için 25 lira devlet katkısı alır.
Devlet katkısı olmadan önce vergi avantajı olan BES, Devlet Katkısının sisteme dahil edilmesi üzere vergi avantajı sistemden çıkarılmıştır. Yani artık BES'te vergi avantajı bulunmamaktadır.
18 yaş altı BES hakkındaki kanunu görmek için aşağıdaki belgeyi inceleyebilirsiniz.
