Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) fon getirileri, katkı payları ve devlet katkısı ile devlet katkısına ait getirilerden elde edilen birikim sistemidir. Peki, bu birikimi kimler kullanabilir? Ya da BES Birikimi başkası kullanabilir mi?
Makale : Elçin Tuva
Bireysel Emeklilik Sözleşmesi, bir katılımcı ve bir de ödeyen kişi ile açılır.
Ödeyen ve Katılımcı konumlarını biraz açmak gerekiyor.
BES sözleşmesinin ödeyeni konumunda olmak demek, ilgili sözleşmenin ödemelerini yapmak demektir. Bir kişi, birden fazla sözleşmenin ödeyeni olabilir. Aynı zamanda kendi sözleşmesinin de ödeyeni olabilir. Yani ödeyen konumunda olan kişi aynı zamanda katılımcı da olabilir.
BES sözleşmesinin katılımcısı konumunda olmak demek, ilgili sözleşmenin faydalarından yararlanacak kişi demektir. Katılımcı, ödeyen konumunda değilse BES sözleşmesine Katkı Payı yatırmaz ve emeklilik koşulları tamamlandığında birikimi alır. Katılımcı, sözleşmesinin ödeyeni de olabilir.
Şöyle özetlersek:
Ödeyen: Sadece öder. Birikimden yararlanamaz.
Katılımcı: Ödeme yapmaz. Birikimden yararlanır.
Hem ödeyen hem katılımcı olunduğunda; anlaşıldığı üzere hem ödeyen kişi hem de birikimin sahibi olan kişi konumunda olunur.
Bireysel Emeklilik Sisteminde bir kişi, birden fazla sözleşme satın alabilir. Aynı zamanda farklı şirketlerden de birden fazla sözleşme satın alabilir. Hem ödeyeni hem katılımcısı olarak BES sözleşme başlatabilir.
Sadece ödeyeni olarak da birden çok sözleşmeyi bir katılımcı adına satın alabilir. Katkı Paylarını ödeyerek katılımcı adına birikim oluşturabilir.
Neden böyle bir şey yapılır?
Örneğin eşinizin adına bir BES sözleşmesi satın aldınız ve ödeyeni konumundasınız. Eşiniz, ödeme yapmaz ve sadece birikimin muhatabı olur.
Ya da emeklilik günlerinde annenizin, babanızın ya da sevdiğiniz bir büyüğünüzün ya da destek vermek istediğiniz bir kişinin adına BES sözleşmesi başlatıp ödeyen konumunda olarak o kişiye birikim oluşturdunuz. Emeklilik günlerinde ona hayatının en güzel hediyelerinden birini vermiş oldunuz.
Bir de 18 yaş altı bireysel emeklilik (BES) konusu için böyle bir detay bulunuyor.
Yasa henüz çıkmadı ancak 2021 haziran itibarıyla devrede olacağı konuşuluyor. İşte bu noktada bir ebeveyn olarak çocuğunuzun katılımcı olduğu sizin ise ödeyen olduğunuz bir sözleşme başlatabilirsiniz. Katılımcı konumunda çocuğunuz olduğu için emeklilik koşulları gerçekleştiğinde, BES birikimden çocuğunuz yararlanacaktır.
Bu durumda katılımcı olan kişi kim ise BES birikimden yaralanacak kişi de o olur.
Diğer yandan BES sözleşmesinin birikimleri, vefat / ölüm gerçekleşmesi halinde lehtara resmi olarak kalır. Katılımcı ya da ödeyen konumunda olmadığı halde lehtar konumu ile BES birikimden, lehtar yararlanabilir.
Şayet BES sözleşmenizde lehtar belirtmediyseniz bu durumda hak sahibi, vefattan sonraki kanuni mirasçılar olur. Aynı zamanda katılımcı olarak, sözleşme süresi boyunca lehtar bilgilerinde değişiklik yapmak mümkündür ve unutulmaması gereken önemli konu az önce belirttiğim gibi lehtar, emeklilik sözleşmesinde taraf değildir. Vefat gerçekleşmesi halinde hak sahibi olur.
Haliyle katılımcı ve lehtar haricinde aslında BES birikimlerden yararlanabilecek başka bir kişi sistem gereği söz konusu değildir.
