BM Güvenlik Konseyi'nde 25 Mart'ta Gazze'de kalıcı ve sürdürülebilir ateşkese dönüşecek şekilde Ramazan ayı boyunca acil ateşkes sağlanması talep edilen karar tasarısı kabul edildi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde dün Gazze'de kalıcı ve sürdürülebilir ateşkese dönüşecek şekilde Ramazan ayı boyunca acil ateşkes sağlanması talep edilen karar tasarısı 14 "evet", 1 "çekimser" oyla kabul edildi. Böylelikle savaşın başlamasından bu yana BMGK'de ilk kez ateşkes talep edilen bir karar kabul edilmiş oldu.
Karar, veto yetkisini kullanmayıp çekimser kalan ABD ile müttefiki İsrail arasında derinleşen çatlağın da işareti olarak yorumlanıyor.
"Tüm rehinelerin acil ve koşulsuz şekilde serbest bırakılmasının" da talep edildiği karar, Ramazan 9 Nisan'da sona ereceği için sadece iki haftayı kapsıyor, ancak karar metninde çatışmalara verilen aranın "kalıcı ve sürdürülebilir bir ateşkese" yol açması gerektiği belirtiliyor.
15 üyeli BMGK'de geçici üyeler Cezayir, Ekvator, Guyana, Japonya, Malta, Mozambik, Güney Kore, Sierra Leone, Slovenya ve İsviçre tarafından sunulan tasarı, 14 lehte oy ve ABD’nin 1 çekimser oyuyla geçti. Böylelikle 7 Ekim'in ardından BMGK'de ilk kez Gazze'de ateşkes talep edilen bir karar tasarısı kabul edilmiş oldu.
Süreç nasıl ilerledi?
7 Ekim 2023'ten bu yana çok sayıda oturum düzenlenen BMGK'de, bugün yapılanla beraber 10 karar tasarısı oylamaya sunuldu. 22 Mart'ta oylamaya sunulan ve Çin ile Rusya'nın veto ettiği ABD karar tasarısı, 20 Şubat'ta müzakerelere açılmıştı. Tasarıda Gazze'de ateşkes, rehinelerin bırakılmasıyla ilişkilendirilip diplomasiyi destekleme çağrısı yapılmıştı. Uzun süren müzakerelerin ardından bu karar tasarısında ise “daimi ateşkes" ifadesinde mutabık kalınmıştı. ABD heyeti, son anda tasarı metninde değişiklik talep ederek "daimi" ifadesini "kalıcı" ile değiştirdi. Rusya'nın oylama öncesinde ifadeyi ilk hâline çevirmeye yönelik değişiklik önerisi ise ABD tarafından veto edildi. Böylelikle, ABD'nin ateşkes sürecine esneklik kattığı düşünülüyor.
Bağlayıcılık tartışması
Tasarının kabulünden sonra söz alan ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, “Hamas’ın kınanması gibi bazı temel meselelerin metinde yer almaması nedeniyle” evet oyu vermediklerini kaydederken “Ancak daha önce de söylediğim gibi, bağlayıcı olmayan bu kararın bazı kritik hedeflerini tamamen destekliyoruz" ifadesini kullandı.
Greenfield’in ifadesi, BMGK’de alınan kararların “bağlayıcı” olduğunu söyleyen BM Şartı’nın 25. maddesine yapılan atıflarla tepki gördü. Filistin'in BM Daimi Temsilcisi Riyad Mansur, "Artık bir mola verin. Genel Kurul’a gidiyoruz, kararlar ‘Bağlayıcı değil, uygulanamaz' diyorlar. Güvenlik Konseyi’ne gidiyoruz, ‘Kararlar bağlayıcı değil' diyorlar. Tüm BMGK kuralları bağlayıcıdır. İsrail bunlara uymazsa BMGK Şartı'nın 7. maddesi uyarınca cezalandırıcı karar alınmak mecburidir” değerlendirmesinde bulundu.
Neden tartışılıyor? ABD'nin kararın bağlayıcı olmadığı yönündeki söylemi, kararda BM Şartı'nın 7. maddesine göre "ateşkesin gerekliliğine karar verir" yerine "ateşkes talep edilir" ifadesi kullanılmasıyla bağlantılandırılıyor. Ancak BM Şartı'nın 25. maddesine göre, kararların bağlayıcı olması için 7. maddeye atıfta bulunma zorunluluğu bulunmuyor.
İsrail’den 'savaşa devam' mesajı
İsrail, ABD'nin çekimser oy kullanması karşısında Refah operasyonunu görüşmek için Washington'a gidecek heyetin ziyaretini iptal ettiklerini duyurdu. ABD'nin sadece birkaç gün önce ateşkesi Gazze'deki esirlerin serbest bırakılmasıyla ilişkilendirdiği tutarlı tutumundan vazgeçtiğine değinilen açıklamada, "ABD, esirlerin serbest bırakılması koşulu olmaksızın ateşkes çağrısında bulunan yeni metni bugün veto etmedi" denildi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby ise Washington ziyaretinin iptal edilmesini “hayal kırıklığı” olarak tanımladı. Kirby ayrıca “Bu çekimser oyumuz, politikamızda bir değişiklik anlamına gelmiyor” sözlerini kullandı.
İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz, sosyal medyada yaptığı açıklamada "İsrail ateşi kesmeyecek. Hamas'ı yok edeceğiz ve son (İsrailli) esir dönene kadar savaşacağız” sözlerini kullanırken İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, karara rağmen İsrailli esirler Gazze'deyken kimsenin savaşı durdurmaya hakkının olmadığını söyledi. ABD’de bulunan Gallant’ın yarın ABD'li mevkidaşı Lloyd Austin ile görüşmesi bekleniyor.
Kaynak : Aposto
