26 Şubat'ta Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Hocalı şehrinde Hocalı Soykırımı Anıtı'nın temelini attı ve ilçe halkının temsilcileriyle bir araya geldi. Hocalı halkı ile fikir alışverişi yapan Aliyev, Hocalı Soykırım Anıtının temelini attı.
Toplantıda konuşan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev şunları söyledi:
Hocalı'da ilk kez Hocalı soykırım gününü, Hocalı'nın masum kurbanlarını anarak kutluyoruz. Otuz iki yılın ardından memleketimize döndük. Hocalı kurbanlarının anısını yaşatmak amacıyla bugün 26 Şubat'ta Anıt Külliyesi'nin temeli burada atılacak. Bu projenin uzun süredir hazır olduğunu ve yerin seçildiğini, yerin Bakü'deki Hocalı Soykırımı Anıtı'nın yakını olarak seçildiğini belirtmeliyim. Ancak Anıt Külliyesi'nin yapımı konusunda her sene tereddütlerim vardı ve o olayı, o projeyi erteledim. Çünkü ben de sizin gibi buraya döneceğimize, masum kurbanların anısını yaşatmak için bir Anıt Kompleksi oluşturulacak Hocalı'ya döneceğimize inandım ve biliyordum. Otuz iki yıl sonra geri döndün. Otuz iki yıl sonra, o kanlı trajediden sonra, Azerbaycan'ın her köşesinde, Karabağ'ın her yerinde, bu Anavatan'ın sahipleri, çocukları olarak yaşıyoruz, inşa ediyoruz, restore ediyoruz. Özgürleştirilen arazilerin tamamında kapsamlı inşaat çalışmaları sürüyor.
Hocalı soykırımı halkımızın hafızasından asla silinmeyecektir. Azerbaycan halkı bu kanlı cinayeti hiçbir zaman unutmayacaktır. Bundan 32 yıl önce Ermeni devleti bu kanlı trajediyi gerçekleştirdi ve masum insanları katletti. 613 kişi hunharca katledildi, 150 kişi kayboldu, -elbette akıbetleri de belli, -1000'den fazla kişi rehin alındı, 60'tan fazla çocuk, 100'den fazla kadın, 70 yaşlı Ermeni vahşiler tarafından vahşice öldürüldü ve faşistler bir gecede öldürüldü.
Ne yazık ki "Hocalı'ya Adalet!" çağrımız yanıtsız kaldı. Bizim çabalarımız sonucunda 18 ülkenin bu kanlı trajediyi soykırım olarak tanıdığı doğrudur. Ancak bu ülkeler arasında büyük devletlerin isimleri bulunmamaktadır. Uluslararası kuruluşların birçoğu bu trajediye kayıtsız kaldı.
Azerbaycan devleti, devlet kurumları, aynı zamanda yurt dışında yaşayan Azerbaycanlılar, kamu kurumlarımız ve bunların arasında Haydar Aliyev Vakfı da Hocalı soykırımının dünyaya tanıtılması için büyük çaba harcadı. Haydar Aliyev Vakfı'nın geniş çapta desteklediği "Hocalı'ya Adalet!" Kampanya dünyanın farklı yerlerinde kendini göstermiş, birçok etkinlik, sunum yapılmış, kitaplar, makaleler yayınlanmış, sergiler düzenlenmiştir. Yani biz bu gerçeği dünya toplumuna ulaştırmak için çok çaba harcadık ve dünyadan haklı olarak adalet istedik. Çünkü Hocalı soykırımı dünyanın gözü önünde yaşanan kanlı bir suçtur. Hocalı soykırımını inkar etmek haksızlıktır, şerefsizliktir. Ancak Ermeni devleti, arkasında o zaman da, şimdi de aynı güçler, aynı ülkeler, bu olayı örtbas etmek, Ermenistan'ı sorumlu tutmamak, Ermenistan'a herhangi bir yaptırım uygulamamak, cezasız bırakmamak için elinden geleni yaptı.
Bu kanlı suçun faillerinin adalet önüne çıkarılması için onlarca yıldır, özellikle de son yıllarda çalışıyoruz. Ancak bu adaleti ancak bizim sağlamamız gerektiğini gördük ve bunu da yaptık. İkinci Karabağ savaşı bir adalet kutlamasıydı. İkinci Karabağ Savaşı sonucunda o dönemde işgal edilen toprakların büyük bir kısmı kurtarılmış, geri kalan işgal altındaki topraklar ise beş ay önce kurtarılmıştı.
Biliyorum ki o dönemde tüm Azerbaycan halkı gibi siz Hocalılılar da mutluydunuz. Ayrıca Hocalı'ya ne olacak, Hankendi'ye ne olacak diye kalbinizde belli düşünceler olduğunu da biliyorum. Bunu biliyordum ama ne olacağını sana söyleyemezdim. Ama sen biliyordun ve ben de biliyorum ki her şey adil olacak. Hocalı olmadan toprak bütünlüğümüzün ve egemenliğimizin tamamen sağlandığını düşünemezdik.
Hocalı'nın Azerbaycan halkının tarihinde ve bilincinde o kadar büyük bir yeri vardır ki, bu trajedi kalplerimizde o kadar büyük yaralar bırakmıştır ki, Hocalı özgürlüğüne kavuşuncaya kadar sakinleşemezdik. Beş ay önce terörle mücadele operasyonu sonucunda Hocalı dahil işgal altındaki ve bölücülerin at koşturduğu tüm bölgeler kurtarıldı. 15 Ekim 2023'te Hocalı'da Azerbaycan bayrağı göndere çekildi. Hocalı'da da büyük iyileştirme çalışmalarına başladık.
"Hocalı'ya adalet!" talebimiz tamamen haklıydı. Bizim savaş alanında bu adaleti sağlamamız, uluslararası hukuka ve tarihi adalete tamamen uygundur. Tarihsel adaleti yeniden tesis ettik. Savaş alanında Hocalı'nın masum kurbanlarının intikamını aldık, savaş alanında kanlarını aldık, kanlarının yerde kalmasına izin vermedik. Doğru, 30 yıl sürdü. Ancak bu 30 yılda yapılan çalışmalar, uyguladığımız bilinçli politikalar bugün burada yaşamamızı mümkün kıldı.
O dönemde -işgal sırasında, benim yerinden edilmiş insanlarla birlikte- bugün bunlara eski yerinden edilmiş insanlar deniyor, yerinden edilmiş kavramı zaten tüm vatandaşlarımızdan tamamen silinmiş durumda - sayısız toplantılarda onlara o günün geleceğini her defasında söyledim. Azerbaycan bayrağını tüm topraklara gönderdiğimiz zaman, toprak bütünlüğümüzü yeniden sağlayacağız. Yüzden fazla yeniden yerleşim yeri inşa edildi ve tüm yeniden yerleşim yerlerinin açılışına katıldım. İlk iskân yerleşimi o dönemde Büyük Önder Haydar Aliyev'in katılımıyla Ağacakend yerleşiminde Hocalı halkına özel olarak inşa edilmişti ve o dönemde bizim bu kadar büyük maddi imkanlarımız yoktu. Ancak geri kalan fonlar bu amaçlar için kullanıldı ve bu bir yol göstericiydi. Yani Ulu Önder hepimize, zor durumda kalanlar için koşullar yaratmamız gerektiğini gösterdi. Aynı zamanda asıl amacımız toprağın özgürleştirilmesiydi ve o dönemde yerleşimcilerle yaptığım sayısız toplantıda bu koşulların yaratıldığını, bu koşulların iyi olduğunu söyledim - çadır kentler biliyorsunuz sonuncusu 2007'de kaldırıldı ama burası geçici bir ikametgah. Toprakların özgürleştirilmesinden sonra kendi topraklarınızda daha iyi koşullar oluşacaktır ve bunu bugün de görüyoruz. ÜİYOK'ler halihazırda beş yerleşim yerine geri döndü. Bu yıl yerleşim yeri sayısı 20'ye ulaşacak. Bu yıl hem Hocalı'da hem de Hankendi'de, yakınlardaki Malibeyli, Karkicahan, Şuşa'nın Turşsu köyleri dahil olmak üzere hayat yeniden canlanacak, Ağdam şehri yeniden canlanacak ve gelecek yıl Ağdam'a ilk göç yani inşaat başlayacak. Çalışmalar yaygınlaşacak.
Hocalı'ya gelince, 20 Eylül'de egemenliğimizi tamamen geri aldıktan sonra, hemen Hocalı'daki Hocalı sakinlerinin evlerinin restore edilmesi emrini verdim. Çünkü nefret edilen düşman kanlı bir soykırım yapmış ve Hocalı halkını kendi topraklarından sürmüştür. Ayrıca Hocalı'nın tarihi ismini değiştirmeye çalışmış ve yabancı ülkeler de dahil olmak üzere Azerbaycanlıların evlerine ayrılıkçıları ve düşmanları yerleştirmiştir. Bakın milletimize karşı ne kadar büyük ve çirkin bir suç işlendi, yine söylüyorum, dünya buna kayıtsız kalıyor. Ermenistan ve patronları kimsenin onları cezalandırmayacağına inanıyordu. Yanılmışlardı ve bugün de yanılıyorlar. Yeni sahip arayan ve bunun kollarına sığınan Ermenistan, tek yolun Azerbaycan'ın tüm şartlarını kabul etmesi ve Azerbaycan'a yönelik toprak iddialarından vazgeçmesi olduğunu bilmelidir.
Hocalı soykırımını hiçbir zaman unutmayacağız. Tekrar ediyorum, İkinci Karabağ Savaşı sırasında ve terörle mücadele operasyonu sırasında suçlulardan intikamımızı aldık, onları yok ettik, Ermeni ordusunu yok ettik ve iki kez teslimiyet imzalamaya zorladık. Biz onlardan farklı olarak hiçbir zaman sivil halkla savaş yapmadık ve bunu herkes görüyor ve biliyor. Hem 2020'de hem de geçen yılın eylül ayında yürüttüğümüz askeri operasyonlar, tüm uluslararası insani hukuka uygun olarak yürütüldü ve bunu herkes biliyor, kimse bizi eleştiremez. Bu milletimizin büyüklüğünü bir kez daha gösteriyor. Ancak her birimizin yüreğinde bir intikam duygusu var, o kanlı tarihe döndüğümüzde, o korkunç video ve fotoğraflara baktığımızda öfkeye boğuluyoruz, üzerinden 30 yıl olmasa da 300 yıl geçmiş olsa da.
Bu öfke bizi bırakmayacak. Bu doğaldır, biz insanız ama aynı zamanda büyük bir milletin de temsilcisiyiz. Kölelikten kendi gücüyle çıkan halk, yumruk gibi birleşerek düşmanın belini kıran halk, o zaman ve şimdi arkasında büyük güçlerin durduğu düşman. Eğer o büyük güçler durmasaydı 1990'ların başında topraklarımız asla işgal edilemeyecekti. Biz o zaman güçsüzdük, arkalarında büyük güçler vardı. Bugün güçlüyüz ve bazıları bize merhamet etmemizi söylüyor ama onlar bize merhamet gösterdiler mi?
Tekrar söylüyorum bunların hepsi elbette bizim düşüncelerimiz ve duygularımız. Tekrar söylüyorum, hem 44 gün süren İkinci Karabağ Savaşı'nda hem de bir günlük terörle mücadele operasyonunda intikamımızı aldık, büyük bir profesyonellik, kahramanlık ve fedakarlık gösterdik. Çocuklarımız bu toprakları işgalcilerden kurtarmak için ölüyordu. Allah tüm şehitlerimize rahmet eylesin!
Silahlı Kuvvetlerimiz büyük bir profesyonellik ve cesaret gösterdi. Bunu tüm dünya görüyor ve özellikle bugün dünyanın farklı yerlerinde yaşanan olaylar, savaşlar, kanlı çatışmalar, Azerbaycan Ordusunun hem profesyonel, hem vatansever, hem de yetenekli olduğunu, aynı zamanda böyle bir ortamda operasyonlar yürüttüğünü bir kez daha göstermektedir. Çözümün kısa sürede çözülebilmesi için imkansız sayılan operasyonlar yapıldı, bunlardan biri, belki de ilki Şuşa operasyonuydu.
Ve bugün buradayız, buradaki varlığımız tarihi adaletin tamamen yeniden tesis edilmesi anlamına geliyor. Bugün Hocalı yapılıyor, şimdi gidip inşaat işlerini tanıyacağız. Diğer tüm alanlarda inşaat çalışmaları devam ederken, bugün burada Hocalı Soykırımı Anıtı'nın temeli atılacak. Hocalı kurbanlarının ruhları bugün şen, Allah rahmet eylesin.
Onların aziz hatırası kalplerimizde sonsuza kadar yaşayacak. Teşekkür ederim.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Anar Alakbarov, Hocalı Soykırımı Anıtı hakkında devlet başkanına bilgi verdi.
Haydar Aliyev Vakfı tarafından Hocalı-Asgaran karayolu üzerinde kurulacak Hocalı Soykırımı Anıtı'nın, insanlığa karşı yapılan korkunç katliam hakkındaki gerçekleri dünya toplumuna aktarmayı, Azerbaycan halkının milli hafızasını korumayı amaçladığı bildirildi. ve soykırım kurbanlarının anısını yaşatmak.
Anıt farklı bölümlerden oluşacak. 25-26 Şubat 1992 gecesi yaşanan trajediye ilişkin gerçeklerin yanı sıra Hocalı'nın tarihi ve coğrafi önemi ile sivil halkın uğradığı trajediden önce Hocalı'daki yaşam da yer alacak. Anıtta Hocalı'nın coğrafi konumunu anlatmak amacıyla ilçe maketi de yer alacak.
Anıtta ziyaretçiler, soykırımın kurbanları ve tanıklarının hikayelerini, Hocalı halkının düşmana karşı cesaretini öğrenebilecek. Bu hikayeler Hocalı soykırımının boyutlarını, trajedi kurbanlarının acılarını herkese aktaracak, Azerbaycan tarihinin en korkunç sayfası hakkında bilgiler aktaracaktır.
Anma töreninde trajediyi konu alan belgesel filmler ve Hocalı gerçeklerini anlatan video materyalleri de gösterilecek. Aynı zamanda Hocalı'nın işgalden kurtarılması ve suçluların cezalandırılması için alınan tedbirler hakkında da bilgi verilecek. Eğitim materyalleri ve dijital içerikler aracılığıyla soykırım gibi trajedilerin nedenleri ve sonuçları, önlenmesinin gerekliliği, toplumun insan haklarına saygılı olmasının önemi dikkatlere sunulacaktır.
Unutulmamalıdır ki, Ermeni silahlı kuvvetleri tarafından 25-26 Şubat 1992 gecesi eski Sovyet ordusunun 366. motorlu tüfek alayının katılımıyla gerçekleştirilen Hocalı soykırımı sonucunda 63'ü çocuk, 106'sı öldürülmüştü. 70'i yaşlı, 613 Hocalılı öldürüldü. Bu trajedi, akıl almaz zulmü ve insanlık dışı cezalandırma yöntemleriyle insanlık tarihinde her zaman bir barbarlık eylemi olarak hatırlanacaktır.
Haydar Aliyev Vakfı, kurulduğu 2004 yılından bu yana Hocalı gerçeklerinin dünyaya aktarılması amacıyla devletin aldığı tedbirlere destek veren çok sayıda projeyi hayata geçirdi. 2008 yılından bu yana Haydar Aliyev Vakfı başkan yardımcısı Leyla Aliyeva'nın girişimiyle "Hocalı'ya Adalet!" uluslararası bir bilinçlendirme kampanyası yürütülüyor. "Hocalı'ya adalet!" Kampanyanın sistematik faaliyeti sonucunda dünyanın birçok ülkesi Hocalı'da Ermenilerin işlediği suçları soykırım olarak tanıyan kararlar ve kararlar kabul etmiştir.
Tarihi zaferimizin ardından Azerbaycan halkı bu korkunç soykırımın yıldönümünü farklı bir şekilde anıyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Başkomutan İlham Aliyev'in önderliğindeki kahraman Ordumuz tarafından Ermeniler tarafından işgal edilen topraklarımızın kurtarılması sonucunda Hocalı soykırımı kurbanlarının ve diğer şehitlerimizin kanları Anavatan için intikam alındı. Kanlı trajedinin yaşandığı Hocalı'da oluşturulacak Soykırım Anıtı, sadece trajedinin kurbanları olan Anavatan savunması için ölen kahramanlarımızı anmakla kalmayacak, aynı zamanda bu katliamla ilgili gerçeğin aktarılmasına da hizmet edecek. Dünyaya ve tarihimize sahip çıkalım.
Kaynak : İlham Aliyev Resmi Sayfası
