Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken'e uzun bir mektup yazarak, egemen devletin dışarıdan mali destek alan kitle iletişim araçlarının ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerini kontrol ettiğini belirterek, ABD'yi ülkenin iç işlerine müdahale etmemeye çağırdı.
Bu diplomatik açıklama, uluslararası insan hakları örgütlerinin Kırgızistan'ı sivil topluma ve kitle iletişim araçlarına karşı baskıcı yasalar çıkardığı için eleştirdiği bir dönemde geldi.
Sadyr Japarov'un mektubunun tam versiyonu basın sözcüsü Askat Alagozov'un Facebook sayfasında yayınlandı.
Kırgız cumhurbaşkanı, mektubunda en başında ABD büyükelçisine "ülkemizin iç işlerine müdahale işaretleri olduğunu" söyledi.
Sadyr Japarov, ABD Dışişleri Bakanı'nın Kırgızistan'daki insan hakları konusunda objektif bir bilgiye sahip olmadığını belirterek, yurt dışından mali destek alan bazı sivil toplum kuruluşları ve temsilcilerinin ülkede yanlış bilgi yaydığını, bu nedenle, " davalar sürüyor.
Bu nedenle Kırgız devletinin sivil toplum kuruluşlarına paranın nerede, nasıl ve hangi amaçlarla harcandığını kontrol etmek istediğini belirterek, ilk okumada Jogorku Keneş'in kabul ettiği yasanın önemine vurgu yaptı.
"Elbette, yabancı ülkeler tarafından finanse edilen veya yabancı ülkelerin katıldığı kitle iletişim araçlarının ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri üzerinde devletin ne ölçüde denetimi olması gerektiği, Kırgız devletinin meşru çıkarlarından kaynaklanan bir sorun var.
Kırgız devletinin kendi statüsüne uygun olarak fonların bu sivil toplum / ticari olmayan kuruluşlara nereden geldiğini, kimler tarafından, hangi amaçlarla harcandığını kontrol etmeye çabalaması ile ilgilidir."
Kırgızistan'ın düşündüğü yasanın ruhunun, ABD'de 1939'da kabul edilen "Yabancı Ajanların Tescili" yasasının konseptine benzediğine dikkat çeken Cumhurbaşkanı, şu soruyu sordu:
"Neden sizin başınıza gelsin de bizde olmasın?"
Sadyr Japarov, ABD dış politikasının başkanını Kırgızistan'ı ziyaret etmeye ve durumu kendi gözleriyle görmeye davet etti.
"Tek isteğim ülkemizin iç işlerine karışmamanızdır."
"Sivil topluma tehdit"
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blicken'in Başkan Sadyr Japarov'a yazdığı mektup bir hafta önce kamuoyuna duyuruldu. İçinde ABD dış politika şefi, Kırgızistan'daki "Dış Temsilcilik Hakkında" yasa tasarısından endişe duyduğunu yazdı.
"Sizin aktif sivil toplumunuz uzun zamandır bölgenin en güçlüsü ve Kırgızistan'da demokrasinin önemli bir parçası olmuştur. Bu bağlamda, size şu anda Kırgız Parlamentosu'nda görüşülmekte olan yasa tasarısı ile ilgili kaygılarımı ifade etmek için yazıyorum. Mektupta, yasanın geçmesi durumunda sivil toplum kuruluşlarına ağır hukuki ve cezai yaptırımlar uygulanacağı belirtildi. Ülke demokrasisinin güçlü ve temel unsuru olan aktif bir sivil toplum risk altında."
Blinken, tasarının ABD hükümeti ve uluslararası ortakların desteğiyle sivil toplum kuruluşları tarafından uygulanan sağlık ve eğitim gibi alanlardaki önemli programlara tehdit oluşturduğunu vurguladı.
"Bu tür yasaların sonuçlarını zaten başka ülkelerde de gördük. Bu yasanın mevcut haliyle kabul edilmesi halinde sivil toplum kuruluşlarının vatandaşlara hizmet sunumu azalacaktır" dedi.
"Baskıcı Kanun Tasarıları"
Kırgızistan Devlet Başkanı ile ABD Dışişleri Bakanı arasındaki yazışmalar, Kırgızistan'da gazetecilerin "kitlesel isyan" şüphesiyle kitlesel tutuklanması ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri üzerinde devlet kontrolü kurma çabaları ile aynı zamana denk geldi.
Yılın başında "Ait Ait Dese" ve "Temirov Live" medya kuruluşlarında daha önce çalışmış ve halen çalışmakta olan gazeteciler, İçişleri Bakanlığı tarafından tutuklanarak mahkeme tarafından iki ay süreyle tutuklu kalmıştı. Ondan önce de bu medya kuruluşlarının yazı işleri ofislerini aradılar. Bundan bir gün önce Milli Güvenlik Komitesi tarafından 24.kg teşkilatının ofisi basılmış ve yöneticileri sorguya çekilmişti.
30 Aralık'ta İçişleri Bakanlığı, sosyal ağların izlenmesi sırasında "Ait Ait Dese" ve "Temirov Live" medya kuruluşlarının sayfalarında toplu ayaklanma çağrısı yapan bilgilerin bulunduğunu bildirdi.
Sadyr Japarov, "Kabar" ajansına verdiği röportajda, sözde bağımsız gazeteci ve blog yazarlarının çeşitli vakıf, kuruluş vb. mensubu olduğunu söyledi.
Hibe fonları aldığını ve bunları eyalet hükümetine iftira atmak için kullandığını söyleyen şu yanıtı verdi:
"Ancak uygulamada uygun hibe fonları amacına uygun kullanılmıyor; hükümeti itibarsızlaştırma, eyalet yönetimine iftira atma, toplumu rahatsız etme, anayasaya aykırı çağrıda bulunma ve genel olarak ulusal güvenliği tehdit eden yanlış bilgiler yayma politikası yürütülüyor. " dedi başkan.
Aralarında BM İnsan Hakları Komitesi'nin de bulunduğu onlarca uluslararası kuruluş, gazetecilerin tutuklanmasını kınadı ve bu istismara son verilmesi çağrısında bulundu.
Kırgızistan'daki AB temsilciliği ve 11 büyükelçiliğin ortak açıklamasında, Kırgız makamlarını insan haklarına ilişkin uluslararası yükümlülüklere uymaya, gazetecilerin haklarını ve kitlesel medya özgürlüğünü korumaya ve ayrıca Kırgızistan'la ilgili yasal çerçeve içerisinde soruşturmalar yürütmeye çağırıyoruz. avukatların katılımı.
Dünya çapındaki ülkelerde sivil toplumun özgürlüklerini değerlendiren CIVICUS Monitor platformu, geçtiğimiz günlerde Kırgızistan'ı insan hakları konusunda eleştiren bir rapor yayınladı.
Halkın Gücü Saldırı Altında (PPUA) 2023 adlı küresel raporda Kırgızistan, vatandaşların özgürlüğünün kısıtlandığı yedi ülke arasında yer aldı.
Uluslararası insan hakları örgütleri, şu anda Jogorku Keneş'te görüşülmekte olan "Kitle İletişime Dair" ve "Yabancı Temsilciler" yasa tasarılarını demokratik özgürlükleri kısıtlayan baskıcı bir süreç olarak nitelendiriyor.
"Kırgızistan'da sivil toplum ve medya temsilcilerine yönelik zulüm arttı, baskıcı yasa tasarıları kabul ediliyor. CIVICUS Monitor platformunun bir başka raporunda, dünya toplumu ve sivil toplumun güçlü muhalefetine rağmen Jogorku Keneş'in Rusya'nın "yabancı ajanlar" yasalarına benzer bir projeyi benimsemek üzere olduğu belirtildi.
"Ticari Olmayan Kuruluşlar Hakkında Kanun"da değişiklik yapılmasına ilişkin tasarı, devlet kurumlarının sivil toplum kuruluşlarının mali ve ekonomik faaliyetlerini diledikleri zaman kontrol edebileceklerini öngörüyor.
Ayrıca sivil toplum kuruluşlarının yıllık mali rapor sunmaları gerekmektedir. En tartışmalı kısım ise cezai sorumluluk getirme girişimidir.
Kâr amacı gütmeyen kuruluşların bu şartı ihlal etmesi halinde para cezası ve 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak.
"Kitle İletişimine İlişkin" yasa taslağının muhalifleri, bu yasanın medya ve çevrimiçi platformlar üzerinde aşırı devlet kontrolü getireceğinden ve hükümeti eleştirenler için baskıcı bir araç haline gelebileceğinden korkuyor. (CS)
Kaynak : BBC, Kırgızistan
