Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 29 Ocak 2022'de Haber 24 TV ile yaptığı söyleşide önemli açıklamalarda bulundu.
Cumhurbaşkanı Kassym Jomart Tokayev, Kazakistan'daki “Trajik Ocak” olaylarını yurtdışından gelen profesyonel militanların katılımıyla gerçekleştirilen planlı bir eylem olarak nitelendirdi. Devletin meydana gelen olaylara yönelik objektif bir soruşturma yürüteceğine dair güvence verdi ve Cumhurbaşkanlık görev sürelerine ilişkin kısıtlamaları aşmanın bir yolunu aramayacağına söz verdi.
Ayrıca, kolluk kuvvetleri tarafından güvenliği yeniden tesis etmek ve şüphelileri tutuklamak için aşırı güç kullanma ile ilgili suçlamaları denetlemeye ve sivil toplumla işbirliğini memnuniyetle karşılamaya söz verdi.
Olayların ilk dalgasına çoğunlukla barışçıl protestocuların katıldığını söyleyen Tokayev'e göre kolluk kuvvetleri, kalkışmacılara karşı kuvvet kullanmadı. İkinci dalgada, polis kuvvetlerine saldıran genç holiganların devlete karşı mücadelede belirleyici bir rol oynadığını belirtti.
Üçüncü dalgada ise yağmacılar, katiller, tecavüzcülerin ortaya çıktığını belirten Tokayev, bu kişilerin yurtdışında eğitim gören profesyonel militanlar tarafından yönlendirildiğini belirtti.
Tokayev'in açıklamalarından özetle söylemler şu şekilde :
Güvenlik güçlerinin binalarına yönelik saldırıları yöneten onlardı. Söz konusu kişiler, başkalarının mülklerini soymaya odaklanmadılar. Onlar öncelikle devlet organlarının belgeleriyle, özellikle de yandaşlarıyla ilgili ceza davalarıyla ve kolluk kuvvetleri hakkındaki dosyalarla ilgileniyorlardı.
Bu, esasen teröristlerden oluşan ve yurtdışından militanların katılımıyla dikkatle planlanmış bir operasyondu.
Bu tür durumlarda kolluk kuvvetlerinin eylemleri için net bir algoritmanın bulunmadığı ortaya çıktı.
Silahların barışçıl göstericilere karşı kullanılmaması gerekirdi. Bu nedenle 4-5 Ocak'ta Almatı'daki kolluk kuvvetleri sadece kürekler, coplar, gürültü bombası, göz yaşartıcı gaz, su jetleri ile silahlandırılmıştı (son ikisi ise militanlar tarafından alındı ve kullanılmadı). Aynı zamanda, esir alınan askerler, Cumhurbaşkanlığının Almatı ikametgâhına saldıranlar tarafından canlı kalkan olarak kullanıldı.
İktidarı ele geçirme girişiminin arkasında tam olarak kim olduğunu soruşturma gösterecek.
Ayaklanmaların bastırılmasından sonra birçok silahlı adam soruşturmadan kaçmaya çalıştı; bazıları yurtdışına gidebildi, bazıları Almatı'da ya da kırsal kesimde saklanıyor, gözaltına alındıklarında bazıları kendilerini “öylesine yoldan geçenler” olarak tanımlıyorlar.
Tokayev, tutukluların haklarının ihlali şikâyetinin her bir vakası için Savcılığa soruşturma başlatma talimatını yineledi.
Tutukluların geçici tutukluluk yerlerini ziyaret eden ve söz konusu kişilerin haklarının ihlal edilmesine ilişkin şikâyetleri dikkate alan İnsan Hakları Ombudsmanı'nın ve sivil toplumun bireysel temsilcilerinin faaliyetlerine onayını ifade eden Tokayev “Ben kendim Devlet Başkanı olarak vatandaşlarımızın haklarının ihlal edilmediğinden emin olmakla ilgileniyorum. Her dava (tutukluların haklarının ihlali şikâyetleri) araştırılmalıdır” dedi.
“Polisin yasadışı eylemlerini haklı çıkarmıyorum. Eğer böyle durum yer alıyorsa sorumlular tespit edilmelidir. Doğal olarak onları durduracağız. Bu durumlarla İçişleri Bakanı zaten ilgileniyor” dedi.
KGAÖ'nün operasyonundan dolayı Rusya yönetimine yönelik bazı ek yükümlülüklerin olası bir şekilde ortaya çıkması ile ilgili soruyu yanıtlayan Tokayev, “KGAÖ bizim ortak organizasyonumuzdur” diyerek Kazakistan'ın üye ve kurucularından biri olduğunu hatırlattı. “KGAÖ'ye yardım çağrısında bulunurken, ben yabancılara hitap etmedim, aslında kendime ve müttefiklerime hitap ettim" dedi. Ona göre, KGAÖ barış gücünün gelmesi, Örgütün yasal belgelerine uygun olarak yapıldı, dolayısıyla yasal hale getirildi. KGAÖ barış gücü birlikleri Kazakistan'dayken tek bir atış etmedi, çünkü başından beri KGAÖ barış gücü birliklerinin stratejik tesislerin korunması işlevlerini yerine getirecekleri konusunda bir anlaşma yapıldı.
Tokayev, "Barış gücünün Kazakistan'a gelişinin haberi bile, haydutlar için çok önemli bir psikolojik rol oynadı” dedi. Cumhurbaşkanına göre barış gücünün KGAÖ üyesi beş ülkenin birleşik birliği olduğunu akılda tutmak gerekir.
Tokayev, Rusya Devlet Başkanı Putin'den askeri yardım sağlanmasında herhangi bir şartın ileri sürülmediğini vurguladı.
Kazakistan'ın Rusya ile müttefik ilişkileri vardır, bu nedenle onları korumak ve güçlendirmek için karşılıklı bir bağlılığa sahiptir.
Cumhurbaşkanı Tokayev, Kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev ile “pazarlık” yapılmadığını, kişisel ayrıcalıkların tartışılmadığını vurguladı.
Kazakistan'ın Cumhurbaşkanı olarak ne kadar kalacağımı bilmiyorum. Ancak, Anayasa’ya uygun olarak, en fazla iki dönemden daha fazlasının olmadığını kesinlikle biliyorum. Yani yasaların yeniden düzenlenmesi ve daha da önemlisi Anayasa’da değişiklik olmayacak” dedi.
